Me 30 Maj, në orën 19:00, Harabel Contemporary inauguroi ekspozitën “Rear-view Mirror” nga Idlir Koka, kuruar nga Domenico de Chirico.
“Zbrazëtitë e harresës nuk ekzistojnë.
Asnjë gjë njerëzore nuk mund të fshihet plotësisht
dhe ka shumë njerëz në botë që disa të vërteta të mbeten të panjohura:
dikush do të jetë gjithmonë i gjallë për të rrëfyer.
Prandaj, asgjë nuk mund të jetë “praktikisht e padobishme”, të paktën jo për shumë kohë.
Hannah Arendt, Eichmann në Jerusalem: Një Raport mbi Banalitetin e së Keqes, 1963.
Të qëndrosh përballë tablove të buta dhe melankolike, bindëse dhe herë-herë ironike të Idlir Kokës, në thelb do të thotë të bëhesh pjesë e një loje të mprehtë dialektike, një vorbulle të dyfishtë referencash që i ka rrënjët në një tokë veçanërisht pjellore, që prezantohet në të njëjtën kohë si historike dhe emocionale, por qetësisht e paanshme.
Bëhet fjalë për një pasqyrë e cila nuk pasqyron diçka reale të cilës ajo vetë ia përfaqëson reflektimin, por një pasqyrë e cila pasqyron vetveten, dy pasqyrime të së njëjtës rrënjë gjeografike, të një njerëzimi të hetuar në kompleksitetin e tij të larmishëm, të vëzhguar me të dy sytë e së tashmes dhe të së shkuarës ose, më mirë të themi, me sytë e së tashmes që shqyrtojnë të tashmen dhe të shkuarën në të njëjtën kohë në kërkim, të të gjithë atyre momenteve kalimtare dhe të papërsëritshme që lënë plagë të asaj që ka qenë dhe pëshpëritjet primate të gjurmueshme në atë që është sot.
Aftësia e jashtëzakonshme e Kokës konsiston në përcjelljen e kësaj dyfytyrësie – një duet i pacaktuar, për më tepër, pasi hendeku midis së tashmes dhe së shkuarës nuk është kurrë i qartë – jo vetëm në përfaqësimin e akteve paradigmatike apo gjesteve të përditshme, por edhe në përfaqësimin e hollë dhe të tretur të skenarëve emblematikë të peizazhit.
Nga ana tjetër, tipari piktoresk i Idlir Kokës, i zhytur në mënyrë të veçantë në histori, performon me mjeshtëri duke përshkruar një sërë historish dhe ngjarjesh, rrjedha kohore e të cilave është pikturuar në mënyrë elegante me penelata të hijshme dhe ngjyra të kalibruara.
Kujtesa kolektive, në këtë rast ajo e popullit shqiptar, mburret kështu me aludime të brishta dhe jetëshkurtër, thuajse për ta bërë edhe më të drithëruese humbjen e saj dhe, duke e bërë këtë, artisti vë në pikëpyetje pikërisht se çfarë mund të konsiderohet realisht kujtesë, se çfarë përfaqëson realisht identiteti i një populli, cilat janë karakteristikat e komunitetit që përcaktojnë një popull të tillë dhe, në fund, se cili është roli i kohës në vlerësimin e të gjitha këtyre aspekteve. Aty ku gjithçka duket se vihet në dyshim, evolucioni i të kuptuarit të historisë njerëzore bëhet protagonist i padiskutueshëm: ndoshta është përparimi natyror i gjërave që sugjeron ndryshime thelbësore në zakonet e jetës së një populli apo gjithçka është rezultat i një procesi shkak-pasojë, diktuar edhe nga ajo që na rrethon? Relativiteti dhe komedia bëhen njëkohësisht aktorë të padiskutueshëm në një teatër të zhytur në imazhe që nga ana e tyre mbajnë erë nostalgjie dhe dëshire.
Tekst kuratorial nga Domenico de Chirico